Tích tụ tư bản và Tập trung tư bản
Tích tụ tư bản là gì? Tập trung tu bản là gì? Vai trò của tập trung tư bản trong sự phát triển của Chủ nghĩa tư bản.
Tích tụ và tập trung tư bản
Tích tụ tư bản là việc tăng quy mô tư bản cá biệt bằng tích lũy của từng nhà tư bản riêng lẻ. Tích tụ tư bản do yêu cầu của việc mở rộng sản xuất, ứng dụng tiến bộ kĩ thuật, mặt khác, khi khối lượng giá trị thặng dư tăng thêm lại tạo khả năng hiện thực cho tích tụ tư bản mạnh hơn.
Tập trung tư bản là sự hợp nhất một số tư bản nhỏ thành một tư bản cá biệt lớn. Đây là sự tập trung những tư bản đã hình thành, là sự thủ tiêu tính độc lập riêng biệt của chúng, là việc biến nhiều tư bản nhỏ thành một số ít tư bản lớn hơn.
Do cạnh tranh mà tập trung tư bản có thể diễn ra bằng biện pháp tự nguyện hay cưỡng bức. Tín dụng tư bản chủ nghĩa là một phương tiện để tập trung những khoản tiền tạm thời nhàn rỗi trong xã hội vào tay nhà tư bản.
So sánh tích tụ và tập trung tư bản
Điểm giống: Tích tụ và tập trung tư bản đều làm cho quy mô của tư bản tăng lên.
Điểm khác:
| Tích tụ tư bản | Tập trung tư bản | |
| Nguồn gốc | Từ giá trị thặng dư được tư bản hóa | Tư bản đã hình thành sẵn trong xã hội |
| Quy mô | Tư bản cá biệt tăng và tư bản xã hộ tăng | Bố trí lại tư bản xã hội, quy mô tư bản xã hội vẫn như cũ |
| Quan hệ | Nhà tư bản với lao động | Nhà tư bản với nhà tư bản |
| Giới hạn | Khối lượng giá trị thặng dư có được. | Tư bản tập trung từng ngành, khác ngành, toàn xã hội |
Vai trò của tập trung tư bản trong sự phát triển của CNTB
- Nhờ có tập trung tư bản mà có thể tổ chức được một cách rộng lớn lao động hợp tác, biến quá trình sản xuất rời rạc, thủ công thành thành quá trình sản xuất phối hợp theo quy mô lớn và được xếp đặt một cách khoa học, xây dựng được những công trình công nghiệp lớn, sử dụng được kỹ thuật và công nghệ hiện đại.
- Tập trung tư bản làm cho cấu tạo hữu cơ tư bản tăng lên, nhờ đó năng suất lao động tăng lên nhanh chóng. Vì vậy, tập trung tư bản trở thành đòn bẩy mạnh mẽ của tích lũy tư bản.
- Quá trình tích tụ và tập trung tư bản ngày càng tăng, do đó, nền sản xuất TBCN cũng ngày càng trở thành nền sản xuất xã hội hóa cao độ, làm cho mâu thuẫn kinh tế cơ bản của CNTB càng sâu sắc thêm.
Ý nghĩa nghiên cứu
- Tích tụ và tập trung tư bản là các con đường làm cho quy mô vốn tăng lên.
- Việc tập trung tư bản có ý nghĩa to lớn đối với CNTB trong việc tăng nhanh quy mô tư bản để cải tiến kỹ thuật, ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ mới, tăng năng suất lao động để giành thắng lợi trong cạnh tranh.
- Đối với nước ta, cần hình thành những tập đoàn kinh tế có quy mô vốn lớn, từ đó, nước ta mới có điều kiện tham gia cạnh tranh trong điều kiện hội nhập nền kinh tế nước ta với các nền kinh tế trong khu vực và thế giới.
- Quy mô vốn lớn còn là điều kiện, tiền đề nhằm đẩy mạnh CNH – HĐH ở nước ta hiện nay.