Theo tiêu chí giới tính, thì người tiêu dùng được chia ra làm hai nhóm: người tiêu dùng là phụ nữ và người tiêu dùng là nam giới. Mỗi nhóm này có đặc điểm tâm lý tương đối nổi bật trong hoạt động tiêu dùng của họ.
1. Tâm lý tiêu dùng của phụ nữ
Người tiêu dùng là phụ nữ có số lượng đông và giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong hoạt động mua
hàng, họ chẳng những là người quyết định mua hàng tiêu dùng cho bản thân mà còn cho gia đình họ. Trên thực tế, người phụ nữ đảm nhiệm nhiều vai trong cuộc sống thường ngày: người bà, người vợ, người mẹ, người con gái, bà chủ gia đình… Vì vậy, họ là người thường mua đồ dùng cho trẻ em, cho người cao tuổi, cho nam giới và cho gia đình. Hàng hóa mà phụ nữ tiêu dùng phần lớn là hàng đóng gói và hàng “mềm”. Hàng đóng gói là hàng để trong đồ đựng (hộp, túi nilon, chai, lọ…). Những hàng hóa trên thường không cần thuyết minh tỉ mỉ tính năng của hàng hóa, người tiêu dùng mua theo ấn tượng có sẵn, thói quen.
– Họ là người hiểu biết về hàng hóa tiêu dùng và tính toán tiền khi mua nhanh và tốt hơn nam giới. Họ là người nội trợ trong gia đình, vì thế thường xuyên mua bán hàng hóa tiêu dùng thông thường, phổ biến như: rau, gạo muối, thịt… Họ còn hay mua hàng trang sức như: vải, quần áo, giầy dép, mũ nón, hàng mỹ phẩm… Vì vậy, họ càng nắm giá và hiểu biết hàng hóa tốt hơn. Phụ nữ thường là người “tay hòm chìa khóa” trong chi tiêu của gia đình vì thế họ tính toán giá cả hàng hóa nhanh và phù hợp với gia đình hơn.
– Phụ nữ thường lựa chọn hàng rất kỹ do loại hàng tiêu dùng cho phụ nữ rất nhiều, độ co giãn lớn, hơn nữa do đặc điểm giới họ có các cơ quan giác quan có độ nhạy cảm tốt hơn nam giới (mắt tinh phân biệt màu sắc tốt, cảm giác da nhạy cảm), hơn nữa họ không chỉ lựa chọn hàng hóa cho bản thân, mà còn lựa chọn cho các thành viên khác trong gia đình nữa vì thế có kỹ năng lựa chọn tỉ mỉ, kỹ lưỡng. Phụ nữ yêu cầu khắt khe đối với sản phẩm, hàng hóa, vì thế uy tín, thương hiệu công ty rất quan trọng. Họ có ảnh hưởng rất lớn tới việc tiêu dùng sản phẩm, hàng hóa của những người xung quanh do năng lực giao tiếp thuyết phục truyền đạt tốt của họ.
– Chú trọng hình thức bên ngoài của hàng hóa: Người tiêu dùng là phụ nữ rất coi trọng hình thức bên ngoài của sản phẩm do nhu cầu thẩm mỹ cao, và mức độ nhạy bén của các giác quan. Những hàng hóa mà họ mua là đồ dùng hàng ngày, gồm cả quần áo, mũ, nón, giày dép, thường được phụ nữ sử dụng rất thông dụng và phổ biến, vì vậy họ rất coi trọng hình thức bên ngoài.
– Chú trọng tính thực dụng và lợi ích của hàng hóa: Do vai trò của phụ nữ trong gia đình họ và những kinh nghiệm trong việc xử lý các công việc nội trợ, vì vậy họ rất quan tâm tới tính thực dụng và lợi ích của sản phẩm. Khi mua hàng họ yêu cầu cao đối với người bán hàng về cách thức phục vụ, giao tiếp, giới thiệu quảng cáo sản phẩm.
– Chú trọng sự tiện lợi và tính sáng tạo của hàng hóa. Hiện nay tỉ lệ phụ nữ làm việc, ở thành phố, thị trấn cao hơn ở nông thôn. Họ vừa phải làm việc, vừa phải đảm trách công việc nội trợ, vì thế họ có nhu cầu giảm bớt được công việc, thời gian nội trợ để tăng thời gian nghỉ ngơi, vui chơi cùng con cái, gia đình. Họ có nhu cầu cao đối với thực phẩm đóng gói sẵn, chế biến sẵn…
– Có ý thức về “cái tôi“ và lòng tự trọng cao khi lựa chọn sản phẩm: Người tiêu dùng là phụ nữ thường có ý thức về “cái tôi”, lòng tự trọng cao, nhạy cảm cao trong quan hệ với người xung quanh. Họ thường đánh giá mình và đánh giá người khác bằng trình độ lựa chọn hàng hóa, muốn có được cách lựa chọn và mua hàng sáng suốt, tốt nhất. Họ muốn ý kiến của họ cho người khác luôn được chấp nhận. Ví dụ: dẫu chỉ là người xem hàng hóa, họ cũng thường cho ý kiến và mong muốn ý kiến của mình được người khác chấp nhận.
2. Tâm lý tiêu dùng của nam giới
Theo quan niệm phương Đông, nam giới thường được coi là người trụ cột trong gia đình, vì thế họ có trách nhiệm rất lớn trong việc đối nội, đối ngoại trong gia đình. Họ là người có trách nhiệm chính trong việc tính toán, mua sắm các sản phẩm, hàng hóa công nghệ cao, đắt tiền như: xe máy, tủ lạnh, ti vi… Khi mua hàng họ có các đặc điểm sau:
– Mua hàng nhanh hơn phụ nữ: thường khi mua hàng họ ít mặc cả và không lựa chọn tỉ mỉ, chi tiết, không cầu kỳ về kiểu dáng, màu sắc… vì thế họ chọn lựa rất nhanh.
– Nam giới rất thích sự cố vấn, khuyên nhủ của người bán trong mua sắm, do họ ít hiểu biết về các hàng hóa thiết yếu hoặc quần áo, giầy dép. Nếu được người bán hàng quan tâm, dẫn dắt, giới thiệu sản phẩm cho thì họ ra quyết định mua hàng nhanh chóng hơn.
– Thường thích mua hàng chất lượng cao, không thích mua hàng giảm giá, khuyến mại, hàng không có nguồn gốc.
– Mua hàng chạy theo cái mới, cái mốt, thời thượng. Họ là người thích cảm thụ cái mới, đồng thời muốn qua đó để khẳng định cái “chất” nam giới của mình.
– Nam giới thường mua hàng theo lý trí, họ ít bị tác động của hoàn cảnh hoặc tình huống. Trước khi mua hàng, nam giới thường suy nghĩ và cân nhắc và đưa ra quyết định mua sắm từ nhà, vì thế khi đến cửa hàng họ thực hiện quyết định đó bằng được.
(Nguồn tài liệu: Nguyễn Hữu Thụ, Tâm lý học Quản trị kinh doanh)
