Lý tưởng thẩm mỹ là gì?
Biểu hiện cao nhất của ý thức thẩm mỹ là lí tưởng thẩm mỹ. Lí tưởng thẩm mỹ nói lên đặc trưng về sự hoàn thiện của sự vật và các hiện tượng của hiện thực, về lối sống đẹp của con người, và về con người hài hòa.
Trong lí tưởng thẩm mỹ có chứa đựng:
- Sự khái quát về thuộc tính thẩm mỹ của thực tế đang tồn tại tại của hiện thực tự nhiên và xã hội.
- Đề ra mục tiêu mà hoạt động thẩm mỹ của xã hội phải vươn tới. Tchernychevski phát biểu: cuộc sống đẹp là cuộc sống phải diễn ra theo các khái niệm của chúng ta
Lí tưởng thẩm mỹ là một bộ phận của lí tưởng xã hội nói chung. Lí tưởng xã hội nói chung bao gồm:
- Lí tưởng chính trị
- Lí tưởng đạo đức
- Lí tưởng tôn giáo
- Lí tưởng thẩm mỹ
Lí tưởng thẩm mỹ thể hiện các lợi ích xã hội của con người, nên nó gắn bó chặt chẽ với lí tưởng chính trị, lí tưởng đạo đức, lí tưởng tôn giáo.
Đặc điểm của lý tưởng thẩm mỹ
a. Tính cụ thể cảm tính, tính sinh động: Là một bộ phận của lí tưởng xã hội, nhưng lí tưởng thẩm mỹ dựa trên tính toàn vẹn, cụ thể- cảm tính chứ không phải cái trừu tượng như lí tưởng đạo đức, chính trị… Nếu như lí tưởng chính trị đạo đức dựa trên các khái niệm trừu tượng, thì lí tưởng thẩm mỹ dựa trên các hình tượng. Lí tưởng thẩm mỹ tồn tại trên cơ sở một hệ thống hình tượng sinh động (tập trung ở mẫu người lí tưởng).
b. Lí tưởng thẩm mỹ là sự thể hiện khát vọng về sự hoàn thiện, hoàn mỹ của con người về đời sống. Khát vọng về một cuộc sống đáng sống, về những con người đáng có và cần có luôn luôn là một khát vọng cháy bỏng của nhân loại. Khát vọng ấy được hiện hình lên ở các mẫu người lí tưởng- con người hoàn thiện, hoàn mỹ, phát triển đến tận độ của nó. Tượng thần vệ nữ Milô, tượng người ném đĩa… là khát vọng về cái đẹp của cơ thể, cái khỏe mạnh cường tráng của cơ thể. Hình tượng Thạch Sanh là khát vọng về một con người có độ hoàn hảo tuyệt đối: thân hình khỏe, đẹp, nở nang, cân đối; có lòng nhân ái, đức hi sinh, tinh thần dũng cảm; lao động giỏi và chiến đấu ngoan cường; có năng lực thẩm mỹ và nghệ thuật tuyệt vời. Tượng phật nghìn tay nghìn mắt là khát vọng về tài năng và trí tuệ và sức mạnh vô song của con người. Con người chỉ có 2 tay, hai mắt nhưng đã dời non lấp biển, nếu con người có nghìn tay, nghìn mắt thì sẽ có một sức mạnh ghê gớm biết chừng nào
c. Hứng thú của lí tưởng thẩm mỹ là hứng thú vô tư, không vụ lợi, hiệu quả của lí tưởng thẩm mỹ là sự thanh khiết hóa tâm hồn con người. Hứng thú thẩm mỹ mà lí tưởng thẩm mỹ gây ra ở con người hoàn toàn thoát khỏi sự ràng buộc của vụ lợi vật chất. Lí tưởng thẩm mỹ trong nghệ thuật chưa bao giờ là những con người của tham vọng vật chất và quyền lực vị kỉ, mà là những con người đẹp tuyệt đối, rất vị tha. Cho nên, hứng thú mà nó đem đến chỉ là sự kích thích con người vươn lên cái tận thiện tận mỹ. Cũng chính vì vậy mà, hiệu quả của hứng thú thẩm mỹ do lí tưởng thẩm mỹ đem đến có tác dụng thanh khiết hóa tâm hồn con người. Lí tưởng thẩm mỹ là mục tiêu cao xa, nhưng hiệu quả của nó lại rất thiêt thực, gần gũi. Lí tưởng thẩm mỹ là tấm gương sáng để con người soi mình vào và tự sửa lại mình một cách tự nguyện.
