Phạm trù mỹ học là gì?
Khái niệm phạm trù
Ở mỗi một khoa học đều có hệ thống những khái niệm khoa học của mình. Nội dung các khoa học này bộc lộ qua các khái niệm đó và việc nhận thức những phương diện nhất định của thực tại mà khoa học này nghiên cứu cũng diễn qua chúng. Những khái niệm khoa học cơ bản phản ánh các phương diện, các quan hệ và thuộc tính chung nhất đối với một khoa học nhất định được gọi là các phạm trù. Chẳng hạn, toán học có các phạm trù: số, hình, vi phân, tích phân, âm, dương. Vật lý học có các phạm trù: khối lượng, năng lượng, trường, hạt… Triết học có các phạm trù: vật chất, ý thức, số lượng, chất lượng, độ, các mặt đối lập… Đạo đức học có các phạm trù: thiện, ác, chính, tà; nghĩa vụ, danh dự, lương tâm…
Một số phạm trù chỉ hoạt động trong một lĩnh vực nhất định. Một số khác có tính chất tổng quát hơn trong một số lĩnh vực, trong toàn bộ tự nhiên, trong toàn bộ xã hội loài người. Lại còn có những phạm trù mang tính chất phổ biến rộng khắp, như những phạm trù triết học, chẳng hạn.
Khái niệm phạm trù mỹ học
Các phạm trù mỹ học chính là những khái niệm mỹ học chung nhất phản ánh những tri thức khái quát của con người về những hiện tượng thẩm mỹ được bộc lộ trong quan hệ thẩm mỹ giữa con người đối với tự nhiên và xã hội.
Cũng như mọi khoa học, mỹ học chỉ có thể tồn tại trên cơ sở một hệ thống những phạm trù thẩm mỹ. Lịch sử mỹ học cũng chính là lịch sử loài người đi xây dựng cho khoa mỹ học của mình một hệ thống các khái niệm, phạm trù càng ngày càng phong phú, chặt chẽ, sâu sắc và khái quát. Đó cũng là sự biểu hiện của việc mỹ học càng ngày càng tiếp cận được với đối tượng của mình.
Đối với những người nghiên cứu và học tập mỹ học, hệ thống các khái niệm, phạm trù của khoa học này vừa là công cụ để đào xới mảnh đất mỹ học, vừa là phương tiện để tư duy, mà cũng lại vừa là mục đích ta cần vươn tới. Vì rằng, nắm được các khái niệm thì cũng thực chất là nắm được mỹ học. Trong số các phạm trù mỹ học, phạm trù rộng nhất là thẩm mỹ, trong nó bao gồm các phạm trù phổ biến: cái đẹp, cái cao cả, cái bi, cái hài.