Quan điểm thẩm mỹ là gì?
Ý thức xã hội có 2 mức độ, cấp độ: Tâm lí xã hội và hệ tư tưởng xã hội. Tâm lý xã hội gồm có các cảm xúc, tâm trạng, rung động… Hệ tư tưởng gồm có quan điểm, quan niệm, tư tưởng… được hệ thống hóa dưới dạng lí luận. Ý thức thẩm mỹ là một hình thái ý thức xã hội, nó cũng có 2 mức độ, cấp độ: tâm lí thẩm mỹ và tư tưởng thẩm mỹ. Tâm lí thẩm mỹ đó là các cảm xúc, tâm trạng, tình cảm thẩm mỹ… Ở cấp độ hệ tư tưởng, ý thức thẩm mỹ bộc lộ trong dạng quan điểm, quan niệm, lí luận mỹ học. Các tư tưởng, quan điểm, quan niệm, lí luận mỹ học là một bộ phận hợp thành của thế giới quan (của một nhóm xã hội nào đó, của một giai tầng nào đó). Các tư tưởng mỹ học được thể hiện trong hệ thống lí luận mỹ học trong khoa mỹ học. Các quan điểm mỹ học phản ánh trong dạng logíc-lí luận bao gồm: nhu cầu thẩm mỹ của xã hội, khái quát hoạt động thẩm mỹ, xây dựng khái niệm về bản chất cái đẹp, về thái độ thẩm mỹ của con người, về bản chất của cảm xúc thẩm mỹ, về các hình thức nhận thức và cải tạo thẩm mỹ đối với thế giới. Ý thức thẩm mỹ cũng giống như tất cả các hình thái ý thức xã hội khác mang tính thế giới quan, lịch sử phát triển của tư tưởng mỹ học bộc lộ trong cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật, xét cho cùng nó phản ánh cuộc đấu tranh của các lực lượng xã hội thù địch.
Hệ thống tư tưởng mỹ học phát triển không chỉ trong các công trình của các nhà triết học, mà còn trong các luận văn của các nhà chính trị, trong lí luận tôn giáo, và nhất là trong các tác phẩm lí luận nghệ thuật do các nghệ sĩ, văn sĩ, nhạc sĩ và các nhà sân khấu, điện ảnh… trước tác.
Ý thức thẩm mỹ luôn luôn được các nhà tư tưởng gắn với mục đích và nhiệm vụ của sự nghiệp xây dựng và phát triển xã hội. Họ hướng cảm xúc thẩm mỹ, thị hiếu thẩm mỹ, nhu cầu thẩm mỹ… vào việc phục vụ cho hệ thống xã hội nhất định, phục vụ cho hạ tầng cơ sở và thượng tầng kiến trúc.
Đặc điểm của quan điểm thẩm mỹ
a. Đặc điểm và cũng là đặc trưng của quan điểm thẩm mỹ là quan điểm thẩm mỹ tồn tại trong dạng trừu tượng. Nếu như cảm xúc thẩm mỹ, thị hiếu thẩm mỹ, lí tưởng thẩm mỹ tồn tại trong dạng cụ thể sinh động, thì quan điểm thẩm mỹ tồn tại trong dạng trừu tượng. Nó bộc lộ trực tiếp qua các khái niệm, phạm trù mỹ học trong hệ thống lí luận về mỹ học của khoa mỹ học, và bộc gián tiếp qua hình tượng nghệ thuật và các hiện tượng thẩm mỹ do con người xây dựng nên.
b. Quan điểm thẩm mỹ mang tính chất giai cấp một cách rõ ràng. Đặc điểm nổi bật khác của quan điểm thẩm mỹ là tính chất giai cấp của nó. Tư tưởng mỹ học của nhân loại từ trước đến nay là sự đối lập quyết liệt, gay gắt giữa 2 loại quan điểm duy tâm, phản động và duy vật, cách mạng. Các nhà mỹ học, lí luận nghệ thuật… luôn đứng trên quan điểm giai cấp để bày tỏ ý kiến của mình về những vấn đề mỹ học, lí giải những vấn đề mỹ học.
