Nhật thực là gì? Khi nào xảy ra nhật thực?

Nhật thực tiếp theo là khi nào?

Nhật thực toàn phần là gì?

Trong nhật thực toàn phần, Trái đất vượt qua bóng của mặt trăng. (Hình ảnh: NASA)

Đây là một hiện tượng thú vị của tự nhiên. Đường kính Mặt trời (864,000 dặm ~ 1.4 triệu kilomet) gấp 400 lần đường kính mặt trăng (2,160 dặm ~ 3,500 km). Nhưng Mặt trăng cũng gần Trái đất hơn Mặt trời khoảng 400 lần (tỷ lệ thay đổi khi quỹ đạo của cả mặt trời và mặt trăng đều là hình elip); và kết quả là, khi các mặt phẳng quỹ đạo giao nhau và các khoảng cách sắp xếp thuận lợi, mặt trăng (được gọi là “trăng non” theo hướng thẳng hàng này) có thể xuất hiện hoàn toàn xóa mờ đĩa mặt trời.

Về mức độ hiếm của hiện tượng này: Trung bình, một lần nhật thực toàn phần xảy ra ở một nơi nào đó trên Trái đất khoảng 18 tháng một lần.

Trong nhật thực toàn phần, mặt trăng tạo ra hai loại bóng. Các umbra (vùng bóng tối) là phần tối nhất của bóng nơi mà tất cả ánh sáng mặt trời bị che khuất. Umbra có hình dạng của một hình nón mảnh mai, sẫm màu. Nó được bao quanh bởi penumbra (vùng bóng nửa tối), một bóng nhẹ hơn, hình phễu mà từ đó ánh sáng mặt trời bị che khuất một phần.

Để xem nhật thực toàn phần, bạn phải ở trên đường đi trực tiếp của umbra, đường có thể quét một phần ba quãng đường xung quanh hành tinh chỉ trong vài giờ. Khi đi theo đường thẳng đó, bạn sẽ thấy đĩa mặt trời nhỏ lại thành hình lưỡi liềm khi bóng đen của mặt trăng lao về phía bạn qua phong cảnh.

Trong khoảng thời gian ngắn của toàn bộ, khi mặt trời bị che phủ hoàn toàn, vầng hào quang tuyệt đẹp – bầu khí quyển bên ngoài mỏng manh của mặt trời – sẽ lộ ra. Nhật thực toàn phần thường chỉ kéo dài trong vài phút, nhà thiên văn học năng lượng mặt trời Mitzi Adams của NASA thuộc Trung tâm Chuyến bay Vũ trụ Marshall ở Huntsville, Alabama giải thích. Cô cho biết nhật thực dài nhất kéo dài khoảng 7 phút trong một cuộc trò chuyện trên web của NASA.

Nhật thực toàn phần hiếm khi được nhìn thấy vì toàn bộ – khi mặt trời xuất hiện hoàn toàn bị che khuất bởi mặt trăng – chỉ tồn tại dọc theo một đường hẹp trên bề mặt Trái đất, trái ngược với nguyệt thực một phần, có thể được quan sát trên một vùng rộng hơn nhiều.

Nhật thực toàn phần tiếp theo – vào ngày 4 tháng 12 năm 2021 – sẽ chỉ được nhìn thấy từ các phần của Nam Đại Dương và Nam Cực, theo timeanddate.com. Tuy nhiên, nếu bạn đang ở một phần của miền nam châu Phi, bao gồm Nam Phi và Namibia, một tiểu bang khác, bạn có thể nhìn thấy nhật thực một phần.

HÃY NHỚ: Nhìn thẳng vào mặt trời, ngay cả khi nó bị mặt trăng che một phần, có thể gây tổn thương mắt nghiêm trọng hoặc mù lòa. ĐỪNG BAO GIỜ nhìn nhật thực một phần mà không có biện pháp bảo vệ mắt thích hợp.

Nhật thực một phần là gì?

Nhật thực một phần xảy ra khi chỉ có penumbra (vùng bóng nửa tối) đi qua phía trên. Trong những trường hợp này, một phần của mặt trời luôn nằm trong tầm nhìn của nguyệt thực. Bao nhiêu mặt trời còn lại trong tầm nhìn phụ thuộc vào các trường hợp cụ thể.

Thông thường, penumbra chỉ là một cái nhìn thoáng qua về hành tinh trên các vùng cực; trong những trường hợp như vậy, những nơi ở xa các cực nhưng vẫn nằm trong vùng của penumbra có thể không nhìn thấy nhiều hơn một hình con sò nhỏ của mặt trời bị mặt trăng che khuất. Trong một kịch bản khác nhau, những người được định vị ở trong vòng một vài ngàn dặm của con đường của một nhật thực toàn phần sẽ thấy nhật thực một phần.

Bạn càng gần đường đi của tổng thể, sự che khuất của mặt trời càng lớn. Ví dụ, nếu bạn ở ngay bên ngoài đường đi của nguyệt thực toàn phần, bạn sẽ thấy mặt trời tắt dần thành hình lưỡi liềm hẹp, sau đó dày lên trở lại khi bóng tối đi qua.

Nhật thực hình khuyên là gì?

Nhật thực hình khuyên khác xa với nguyệt thực toàn phần. Bầu trời sẽ tối lại … đôi chút, gây ra một loại “hoàng hôn giả” kỳ lạ vì rất nhiều mặt trời vẫn xuất hiện. Nhật thực hình khuyên là một phân loài của nguyệt thực một phần, không phải toàn phần. Thời lượng tối đa cho nhật thực hình khuyên là 12 phút 30 giây.

Theo NASA, nhật thực hình khuyên tiếp theo sẽ xảy ra vào ngày 26 tháng 12 năm 2019.

Nhật thực hình khuyên tương tự như nhật thực toàn phần ở chỗ mặt trăng dường như đi qua trung tâm của mặt trời. Sự khác biệt là, mặt trăng tương đối nhỏ để có thể che phủ hoàn toàn đĩa mặt trời. Bởi vì mặt trăng vòng quanh trái đất trong một quỹ đạo hình elip, khoảng cách từ Trái đất có thể thay đổi từ 221.457 dặm tới 252.712 dặm (356.400 đến 406.700 km). Nhưng hình nón bóng tối của umbra mặt trăng có thể mở rộng ra cho không quá 235.700 dặm (379.322 km); đó là ít hơn khoảng cách trung bình của mặt trăng từ Trái đất .

Vì vậy, nếu mặt trăng ở một khoảng cách nào đó lớn hơn giới hạn của umbra, thì đỉnh của umbra sẽ không chạm tới Trái đất. Trong thời kỳ nguyệt thực như vậy, antumbra , một phần tiếp theo lý thuyết của umbra, chạm đất và bất kỳ ai ở trong nó đều có thể nhìn qua một trong hai bên của umbra và nhìn thấy hình khuyên, hoặc “vòng lửa” xung quanh mặt trăng. Một phép tương tự hay là đặt một đồng xu lên đỉnh niken, đồng xu là mặt trăng, niken là mặt trời.

Nhật thực hình khuyên vào ngày 4 tháng 1 năm 2011, được tàu vũ trụ Hinode nhìn thấy. (Hình ảnh: Hinode / XRT)