Hiện tượng nguyệt thực là gì? Các loại nguyệt thực. Nguyệt thực xảy ra khi nào?
Nguyệt thực là gì?
Nguyệt thực là hiện tượng thiên văn xảy ra khi bóng của Trái đất chặn ánh sáng của mặt trời, ánh sáng của mặt trời sẽ phản xạ lại mặt trăng.
Nguyệt thực chỉ có thể xảy ra vào lúc trăng tròn. Hiện tượng nguyệt thực toàn phần chỉ có thể xảy ra khi mặt trời, Trái đất và mặt trăng được xếp thẳng hàng một cách hoàn hảo – bất kỳ điều gì ít hơn sự hoàn hảo sẽ tạo ra nguyệt thực một phần hoặc không có nguyệt thực nào cả.
Nguyệt thực xảy ra vào ban đêm.
Có ba loại: nguyệt thực toàn phần, nguyệt thực một phần và nguyệt thực nửa tối.
Bóng của Trái đất có thể được chia thành ba loại: Umbra (bóng tối) – phần trung tâm, tối hơn.; Penumbra (bóng nửa tối) – phần bên ngoài.; Antumbra – vùng đối của vùng bóng tối umbra. Trong nguyệt thực toàn phần, umbra của Trái đất hoàn toàn bao phủ Mặt trăng.
Liên quan: Umbra, Penumbra và Antumbra: Các loại bóng
Điều kiện xảy ra nguyệt thực:
Nguyệt thực chỉ có thể xảy ra vào lúc trăng tròn.
Để xảy ra nguyệt thực, Mặt trời, Trái đất và Mặt trăng phải gần như thẳng hàng trên một đường thẳng. Nếu không, Trái đất không thể phủ bóng lên bề mặt Mặt trăng và nguyệt thực không thể diễn ra.
Khi Mặt trời, Trái đất và Mặt trăng kết hợp với nhau trên một đường thẳng, hiện tượng nguyệt thực toàn phần sẽ diễn ra. Khi ba thiên thể thẳng hàng theo cách mà Mặt trăng bị che một phần bởi hình ảnh Trái đất, thì kết quả là hiện tượng nguyệt thực một phần. Mặt khác, nếu chỉ phần bên ngoài của bóng Trái đất che phủ Mặt trăng, thì nguyệt thực nửa tối sẽ diễn ra.
Umbra của Trái đất mở rộng ra không gian vượt xa quỹ đạo của mặt trăng. Điều này có nghĩa là antumbra của Trái đất không đóng vai trò gì trong các hiện tượng nguyệt thực.
Tại sao chúng ta không nhìn thấy nguyệt thực hàng tháng nếu cần có Trăng tròn?
Điều này là do mặt phẳng của quỹ đạo Mặt trăng quay quanh Trái đất nghiêng một góc 5 ° so với mặt phẳng quỹ đạo của Trái đất quanh Mặt trời, còn được gọi là mặt phẳng hoàng đạo. Các điểm mà hai mặt phẳng quỹ đạo gặp nhau được gọi là các nút mặt trăng. Nguyệt thực xảy ra khi Trăng tròn xảy ra gần một nút Mặt trăng.
Nguyệt thực toàn phần
Nguyệt thực toàn phần diễn ra khi Trái đất nằm giữa Mặt trời và Mặt trăng và bóng của nó bao phủ Mặt trăng. Những người theo dõi nhật thực có thể thấy Mặt trăng chuyển sang màu đỏ khi nguyệt thực đạt đến toàn bộ.
Khoảng 35% tất cả các lần nguyệt thực trong một năm dương lịch là nguyệt thực toàn phần. Trung bình, một nguyệt thực toàn phần có thể được nhìn thấy từ bất kỳ địa điểm nhất định nào sau mỗi 2,5 năm.
Trái đất đổ bóng lên Mặt trăng.
Hiện tượng nguyệt thực toàn phần của Mặt trăng xảy ra vào lúc Trăng tròn khi Mặt trời, Trái đất và Mặt trăng thẳng hàng để tạo thành một đường thẳng. Thuật ngữ thiên văn gọi là là syzygy, có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp có được ghép nối với nhau .
Mặt Trăng không có ánh sáng riêng mà tỏa sáng vì bề mặt của nó phản chiếu tia sáng Mặt Trời. Trong nguyệt thực toàn phần, Trái đất nằm giữa Mặt trời và Mặt trăng và chặn mọi ánh sáng mặt trời trực tiếp chiếu tới Mặt trăng. Mặt trời đổ bóng của Trái đất lên bề mặt Mặt trăng.
Các nút Mặt Trăng là những vị trí mà Mặt Trăng đi qua mặt phẳng quỹ đạo của Trái Đất.
Nguyên nhân
Nguyệt thực toàn phần chỉ xảy ra khi:
- Trăng tròn.
- Đồng thời, Mặt trăng đang ở (hoặc rất gần) một nút Mặt trăng, vì vậy Mặt trời, Mặt trăng và Trái đất thẳng hàng trên một đường thẳng (hoặc gần như thẳng hàng).
Mặt trăng có màu đỏ
Mặc dù Trái đất chặn ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp lên bề mặt của Mặt trăng trong nguyệt thực toàn phần, Mặt trăng vẫn có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Điều này là do bầu khí quyển của Trái đất bẻ cong ánh sáng mặt trời và gián tiếp làm sáng bề mặt Mặt trăng.
Khi ánh sáng mặt trời đi qua bầu khí quyển của Trái đất, nó bị khúc xạ về phía bề mặt Trái đất và một phần của nó – những màu có bước sóng ngắn hơn – bị phân tán và lọc ra , trong khi phần còn lại, những màu có bước sóng dài hơn như cam và đỏ, đi qua bầu khí quyển . Ánh sáng này một lần nữa bị khúc xạ đối với bề mặt của Mặt trăng bị che khuất hoàn toàn, do đó chiếu sáng nó trong một ánh sáng màu cam đỏ. Do đó, nguyệt thực toàn phần đôi khi được gọi một cách thông tục là Mặt trăng máu.
Nguyệt thực cũng có thể có màu vàng, cam hoặc nâu. Điều này là do các loại hạt bụi và đám mây khác nhau trong bầu khí quyển của Trái đất cho phép các bước sóng khác nhau đến được bề mặt của Mặt trăng.
7 giai đoạn của nguyệt thực toàn phần
Nguyệt thực toàn phần thường xảy ra trong vòng vài giờ. Tổng số có thể dao động từ vài giây đến khoảng 100 phút. Hiện tượng nguyệt thực toàn phần ngày 26 tháng 7 năm 1953 có một trong những chu kỳ toàn phần dài nhất trong thế kỷ 20 — 100 phút 43 giây.
Có 7 giai đoạn của nguyệt thực toàn phần:
- Nguyệt thực một phần bắt đầu : Hiện tượng này bắt đầu khi phần bóng tối của Trái đất bắt đầu di chuyển trên Mặt trăng. Giai đoạn này không dễ dàng nhìn thấy bằng mắt thường.
- Nguyệt thực một phần bắt đầu : Umbra của Trái đất bắt đầu bao phủ Mặt trăng, làm cho nguyệt thực có thể nhìn thấy rõ hơn.
- Nguyệt thực toàn phần bắt đầu : Umbra của Trái đất bao phủ hoàn toàn Mặt trăng và Mặt trăng có màu đỏ, nâu hoặc vàng.
- Nguyệt thực cực đại : Đây là phần giữa của nguyệt thực toàn phần.
- Nguyệt thực toàn phần kết thúc : Ở giai đoạn này, umbra của Trái đất bắt đầu di chuyển ra khỏi bề mặt Mặt trăng.
- Nguyệt thực một phần kết thúc : Umbra của Trái đất hoàn toàn rời khỏi bề mặt Mặt trăng.
- Hiện tượng nguyệt thực kết thúc : Tại thời điểm này, nguyệt thực kết thúc và bóng của Trái đất hoàn toàn di chuyển khỏi Mặt trăng.
Hầu như tất cả mọi người ở phía đêm của Trái đất đều có thể nhìn thấy nguyệt thực toàn phần của Mặt trăng. Do đó, hầu hết mọi người có cơ hội nhìn thấy nguyệt thực toàn phần cao hơn nhật thực toàn phần , mặc dù cả hai đều xảy ra trong những khoảng thời gian tương tự nhau.
Nguyệt thực một phần
Nguyệt thực một phần xảy ra khi Trái đất di chuyển giữa Mặt trời và Mặt trăng tròn , nhưng chúng không thẳng hàng chính xác. Chỉ một phần bề mặt nhìn thấy của Mặt trăng di chuyển vào vùng tối của bóng Trái đất.
Mặt trăng bị che khuất một phần.
Nguyên nhân xảy ra nguyệt thực một phần
Nguyệt thực một phần xảy ra khi Trái đất di chuyển giữa Mặt trời và Mặt trăng nhưng ba thiên thể không tạo thành một đường thẳng trong không gian. Khi điều đó xảy ra, một phần nhỏ của bề mặt Mặt trăng bị bao phủ bởi phần tối nhất, trung tâm của bóng Trái đất, được gọi là umbra . Phần còn lại của Mặt trăng được bao phủ bởi phần bên ngoài của bóng Trái đất được gọi là penumbra
Để xảy ra nguyệt thực một phần, hai sự kiện thiên thể phải xảy ra cùng một lúc:
- Trăng tròn.
- Mặt trời, Trái đất và Mặt trăng phải thẳng hàng gần như trên một đường thẳng.
Hiện tượng nguyệt thực một phần không xảy ra vào mỗi đêm Trăng tròn vì độ nghiêng của mặt phẳng quỹ đạo của Mặt trăng. Đường quỹ đạo của Mặt trăng quanh Trái đất nghiêng một góc 5 độ so với mặt phẳng quỹ đạo của Trái đất (đường hoàng đạo) quanh Mặt trời. Các điểm mà hai mặt phẳng quỹ đạo gặp nhau được gọi là các nút mặt trăng.
Nguyệt thực xảy ra khi Mặt trăng ở gần một nút tại Trăng tròn và nhật thực diễn ra khi nó ở gần một nút tại Trăng non
Một phần của Mặt trăng chìm vào umbra của Trái đất trong nguyệt thực một phần.
Các giai đoạn của Nguyệt thực một phần
- Nguyệt thực hình khuyết bắt đầu : Hình tròn của Trái đất bắt đầu bao phủ bề mặt Mặt trăng.
- Nguyệt thực một phần bắt đầu : Umbra của Trái đất bắt đầu di chuyển trên Mặt trăng.
- Nguyệt thực cực đại : Hình ảnh Trái đất bao phủ phần lớn nhất của Mặt trăng.
- Nguyệt thực một phần kết thúc : Umbra của Trái đất không còn che được Mặt trăng.
- Nguyệt thực một góc kết thúc : Trái đất không còn phủ bóng lên Mặt trăng. Điều này đánh dấu sự kết thúc của nguyệt thực.
Nguyệt thực nửa tối
Nguyệt thực nửa tối hay nguyệt thực penumbra xảy ra khi Mặt trời, Trái đất và Mặt trăng thẳng hàng không hoàn hảo. Khi điều này xảy ra, Trái đất chặn một số ánh sáng của Mặt trời chiếu trực tiếp đến bề mặt Mặt trăng và che phủ toàn bộ hoặc một phần Mặt trăng bằng phần bên ngoài của bóng, còn được gọi là penumbra . Vì penumbra mờ hơn nhiều so với lõi tối của bóng Trái đất nên umbra , nguyệt thực một góc của Mặt trăng thường khó phân biệt với Trăng tròn bình thường.
Trừ khi bạn là một người theo dõi bầu trời dày dạn kinh nghiệm, bạn có thể sẽ không nhận thấy hiệu ứng, trong đó mặt trăng được che khuất một cách tinh vi bởi bóng của Trái đất.
Cách quan sát nguyệt thực
Nguyệt thực là một trong những sự kiện bầu trời dễ quan sát nhất. Đơn giản chỉ cần đi ra ngoài, nhìn lên và tận hưởng. Bạn không cần kính thiên văn hoặc bất kỳ thiết bị đặc biệt nào khác. Tuy nhiên, ống nhòm hoặc một kính thiên văn nhỏ sẽ làm nổi bật các chi tiết trên bề mặt Mặt Trăng – ngắm trăng cũng thú vị trong suốt nhật thực bất cứ lúc nào. Nếu nhật thực xảy ra vào mùa đông, hãy chuẩn bị nếu bạn định ra ngoài trong thời gian đó – nhật thực có thể mất vài giờ để diễn ra. Mang theo đồ uống ấm và chăn hoặc ghế cho thoải mái.
Lịch Nguyệt thực trong năm 2021
Hai lần nguyệt thực rực rỡ sẽ xuất hiện trong năm nay trên bầu trời Trái đất. Khi thời tiết cho phép, mọi người trên khắp thế giới sẽ đón ít nhất một trong những lần nguyệt thực rơi vào ngày 26 tháng 5 và ngày 19 tháng 11.
Lần xuất hiện mặt trăng đầu tiên của năm 2021 sẽ là nguyệt thực toàn phần, khi mặt trăng tròn tạm thời biến thành một quả cầu màu nâu đỏ sẫm. Nguyệt thực lần thứ hai vào năm 2021 sẽ là nguyệt thực một phần, khi màu đồng tương tự sẽ trải rộng trên hầu hết bề mặt của mặt trăng, ngoại trừ một mảnh nhỏ.
Nhật thực toàn phần tiếp theo: Thứ Hai, ngày 16 tháng 5 năm 2022
Nguyệt thực một phần tiếp theo: Thứ sáu, ngày 19 tháng 11 năm 2021
Nguồn tham khảo:
- https://www.timeanddate.com/eclipse/total-lunar-eclipse.html
- https://www.space.com/15689-lunar-eclipses.html
- https://www.timeanddate.com/eclipse/partial-lunar-eclipse.html
Xem thêm:
