1. Tổng quan về Trạm thu phí điện tử (ETC – Electronic toll collection)
Ở một số quốc gia, việc thu lệ phí giao thông được tính vào giá nhiên liệu vì vậy các trạm thu phí giao thông không được lắp đặt.
Tuy nhiên, hiện nay có rất nhiều quốc gia hiện đang sử dụng các trạm thu lệ phí giao thông. Các trạm thu lệ phí thủ công ở trong nước đã và đang sử dụng trên hầu hết các tuyến đường. Trong bài giảng này giới thiệu trạm thu phí điện tử (tự động).
Trạm thu phí là một trong những nguyên chính gây tắc nghẽn giao thông. Vì vậy việc phát triển hệ thống GTTM ở các vị trí trạm thu phí sẽ giải quyết được vấn đề này.
Việc sử dụng trạm thu phí điện tử (ETC) sẽ mang lại 3 thuận lợi chính: (i) làm giảm tắc nghẽn giao thông tại vị trí thu phí; (ii) tạo thuận tiện cho người lái xe không phải dừng để mua vé; (iii) giảm được chi phí quản lý trạm thu phí.
Một hệ thống ETC phải bao gồm các thiết bị để có thể thu được các mức giá khác nhau tuỳ thuộc vào loại xe và khoảng cách đi trên đường.
Nói chung, hệ thống ETC phải thoả mãn các yêu cầu sau:
– Hệ thống phải mang tính đồng bộ trên toàn quốc để dễ sử dụng đối với người tham gia giao thông
– Băng phát sóng tần số 5.8 GHz để đảm bảo sự trao đổi thông tin chính xác giữa phương tiện và trạm thu phí
– Thẻ IC (Intelligent Circuit Card) được sử dụng trong xe để phát sóng tới thiết bị của trạm thu phí phải được cân nhắc thiết kế sử dụng cho cả những mục tiêu khác, và phải có tính bảo mật cao.
2. Chế độ làm việc của trạm thu phí điện tử ETC
Phải có một hệ thống trao đổi thông tin giữa trạm thu phí và phương tiện. Ăngten của hệ thống ETC được lắp đặt ở trạm thu phí, và một thiết bị sử dụng thẻ IC được lắp đặt ở trong xe.
Khi phương tiện đi qua cổng trạm thu phí, tín hiệu sẽ được gửi tới ăngten của trạm thu phí do đó phí giao thông sẽ được thu tự động và phương tiện không cần phải dừng khi đi quan trạm thu phí.
Nói chung có 2 loại hệ thống ETC, đó là hệ thống ETC đóng và ETC mở. Với hệ thống ETC mở, lệ phí được thu tại cổng vào của trạm thu phí (thu theo lần qua trạm), trong khi đó đối với hệ thống đóng (thu theo khoảng cách giữa các trạm thu phí) thì lệ phí thu phụ thuộc vào khoảng cách giữa cổng vào và cổng ra của các trạm thu phí.
Thuận tiện chủ yếu của hệ thống ETC là người lái không phải dừng để trả lệ phí, và xe có thể qua trạm thu phí nhanh hơn. Việc trả tiền tự động thông qua thẻ IC cũng giúp giảm các phiền phức trong quản lý vé qua trạm thu phí. Do đó chi phí điều hành sẽ giảm nhiều.
Hình dưới mô tả chế độ làm việc của hệ thống ETC:
Hệ thống ETC
3. Thiết bị
Hệ thống ETC có 3 thiết bị đi kèm chính: thẻ ETC, thiết bị phát tín hiệu trong xe, và ăngten ở cổng trạm thu phí.
Thẻ ETC:
Thẻ ETC là một loại thẻ được sản xuất với sự tham gia của công ty thẻ tín dụng. Thẻ này được cắm vào thiết bị phát tín hiệu được gắn ở trong xe, và lệ phí được trừ tự động vào tài khoản của thẻ khi xe qua trạm thu phí.
Thiết bị truyền tín hiệu gắn trong xe:
Nói chung, thiết bị truyền tín hiệu được gắn trong tầm điều khiển của người lái xe và thiết bị này sẽ truyền thông tin tới ăngten ở trạm thu phí.
Ăngten ETC:
Ăngten ở làn ETC liên tục thu nhận thông tin từ thiết bị truyền tín hiệu gắn trong xe, tính toán lệ phí qua trạm thu phí và trừ tiền vào tài khoản ở thẻ ETC ở trong xe ôtô. Do đó quá trình thu phí sẽ được thực hiện nhanh hơn so với việc mua vé bằng tiền mặt, và thời gian chờ ở trạm thu phí sẽ được giảm đáng kể.
Hình dưới mô tả thiết bị truyền thông tin gắn trong xe và ví dụ của làn ETC
Thiết bị gắn trong xe ô tô sử dụng thẻ IC và ví dụ điều hành trạm thu phí điện tử
Ở trạm thu phí sẽ có các hình thức thu phí khác nhau: làn riêng thu phí ETC, làn hỗn hợp có cả hình thức ETC và hình thức trả tiền thông thường (trả tiền bằng cách cắm thẻ), và làn xe chỉ dùng hình thức mua vé bằng tiền mặt. Những làn xe này được phân biệt bằng cách kẻ vạch sơn và biển báo khác nhau.
